ОХУ-ын Ерөнхийлөгч Монгол Улсад айлчилна. Энэ мэдээлэл тус улсын төрийн мэдлийн ТАСС агентлагт Кремлийн хэвлэлийн албаны эх сурвалжтайгаар тархсан юм. Тэгэхээр албаны мэдээлэл гэж ойлгож болно. Өөрөөр хэлбэл нэгэнт төлөвлөгдчихсөн айлчлал гэдэг нь тодорхой байна. Хөрш улс, дээрээс нь иж бүрэн стратегийн түншлэлийн хоёр улсын төрийн тэргүүн айлчлах нь дипломат харилцаанд байдаг л асуудал. Гэхдээ энэ удаагийн айлчлал нь Олон улсын эрүүгийн шүүхээс баривчлах тогтоол гарчихсан байхад тус шүүхийн бүрэн эрхт гишүүн Монгол Улсад айлчлахаар болсон гэдэг нь анхаарч харууштай асуудал юм. Олон улсын эрүүгийн шүүхийн Ромын дүрмийг парламентаараа хэлэлцэн батласан л бол гишүүн орнууд шүүхийн шийдвэрийг биелүүлэх үүрэгтэй. Харин Монгол Улс хэрхэх бол. Оросын хэвлэлүүд түүнийг баривчлах магадлал тун бага гэж байгаа ч энэ асуудлын шалтгаан нөхцөл урьдач нөхцөл зэргийг хамтдаа зураглая.

Шийдвэр

Олон улсын эрүүгийн шүүх гуравдугаар сарын 17-ны өдөр нэгэн мэдээлэл гаргав. Уг мэдээлэлд “Өнөөдөр буюу 2023 оны гуравдугаар сарын 17-ны өдөр  Олон улсын эрүүгийн шүүхийн Урьдчилсан шатны хоёрдугаар танхим Украинд үүссэн нөхцөл байдлын улмаас ноён Владимир Владимирович Путин, хатагтай Мария Алексеевна Львова-Белова нарын хоёр хүнийг баривчлах захирамж гаргалаа” гэжээ. Тэднийг украин хүүхдүүдийг эх орноос нь хууль бусаар албадан гаргасан хэрэгт буруутай гэж үзэн ийм шийдвэр гаргасан байна. НҮБ-ын Мөрдөн байцаах комиссын тэргүүн, Норвегийн шүүгч Эрик Мёсэ хэлэхдээ “Донецк, Харьков, Херсон мужаас Орос руу шилжүүлсэн 4-18 насны 164 хүүхдийн асуудлыг нэг бүрчлэн судалсан” гэсэн юм.

Гэвч ОХУ-ын Ерөнхийлөгчийн хэвлэлийн төлөөлөгч Дмитрий Песков үүнийг хууль зүйн үндэсгүй гэж эрс буруушаасан билээ. Тэрээр хэлэхдээ “ОХУ болон бусад хэд, хэдэн улсын нэгэн адил энэ шүүхийг хүлээн зөвшөөрдөггүй тул ийм төрлийн аливаа шийдвэр Оросын хувьд хууль зүйн үүднээс хүчингүй” гэдгийг тодотгосон байна.

Легитим чанар

Монгол Улсын хувьд ардчилсан шинэ Үндсэн хууль баталснаас хойш Олон улсын эрүүгийн шүүхийн Ромын дүрмийг судалсаар ирсэн. Улмаар 1998 оны долоодугаар сарын 18-ны өдөр Олон улсын эрүүгийн шүүхийн Ромын дүрмийг соёрхон баталж байв. Соёрхон баталснаас дөрвөн жилийн дараа 2002 оны долоодугаар сарын 1-ний өдрөөс эхлэн хүчин төгөлдөр үйлчилж ирсэн юм. Нэг ёсондоо УИХ-ын чуулганаар уг асуудлыг баталж, албан ёсны гишүүн болсон гэсэн үг. Тиймээс дүрмийг соёрхон баталсан л бол аливаа шийдвэрийг бүрэн хэрэгжүүлэх үүрэг хүлээж байгаа юм.

Түүгээр ч зогсохгүй 2023 оны 12-р сард Монгол Улсын шүүгч Д.Эрдэнэбалсүрэн Олон улсын эрүүгийн шүүхийн шүүгчээр сонгогдсон нь хууль зүйн шинж чанараараа Монгол Улс дээрх шүүхийн аливаа шийдвэрийг хүлээх зүй ёсны нөхцөл бүрдсэн гэсэн үг.



Бодит байдал

Олон улсын хамтын нийгэмлэг, түүний интеграцид нэгдсэн л бол аливаа шийдвэрийг биелүүлэх шаардлага үүсэж байгааг дээр дурдсан. Хэрэв нэгдэн орчихоод биелүүлэхгүй бол олон улсын тавцанд бидний нэр хүнд төдий чинээгээр унана. Хэдийгээр гадаад харилцаанд идэвхтэй, дэлхий нийттэй эрх тэгш харилцаж байж болох ч хууль зүйн хувьд шийдвэр биелүүлэхгүй бол тухайн улсын нэр хүндэд сөргөөр нөлөөлөх тал бий. Яг ийм л шалтгаанаар Өмнөд Африк улсад ойлгомжгүй нөхцөл байдал бий болж байлаа. ОХУ-ын Ерөнхийлөгчийг баривчлах шийдвэр гаргаснаас хойш найман сарын дараа Өмнөд Африкт БРИКС-ийн бүлгийн дээд хэмжээний уулзалт болох хуваарьтай байв. Уг уулзалтад ОХУ-ын Ерөнхийлөгч биечлэн оролцохоор аль хэдийнээ төлөвлөчихөөд байлаа. Гэвч Олон улсын эрүүгийн шүүхийн шийдвэр эргэлзээтэй нөхцөл байдал үүсгэв. Өмнөд Африк улс Олон улсын эрүүгийн шүүхээс гарах тухай асуудал яригдаж байсан ч хууль зүйн хувьд Ромын дүрмээс татгалзах асуудал хоёр жил үргэлжлэхээр байв. Олон улсын эрүүгийн шүүхийн шийдвэрийг үл харгалзан Владимир Путин Өмнөд Африкт айлчилж болох ч тус улс гишүүн учраас заавал баривчлах үүрэгтэй. Ямарсайндаа Өмнөд Африкийн Ерөнхийлөгч Сайрил Рамафоса “Түүнийг баривчлах л юм бол дайн өдөөсөнтэй ялгаа байхгүй” гэж мэдэгдэж байхав. Тэгж, тэгж эцсийн эцэст Владимир Путиныг Гадаад хэргийн сайд нь төлөөлж уг уулзалтад оролцсон билээ.

Нэр төр

Гэлээ гээд Монгол Улс яах вэ? Олон улсын тавцан дахь нэр төрөө бодоод мөнхийн хөршийнхөө төрийн тэргүүнийг хуулийн өмнө аваачих уу? Олон улсын хамтын нийгэмлэгийн дүрмийг эрээ цээргүй зөрчих үү? Владимир Путиныг баривчлаад Оросын талаас бүх крантаа хаалгаад, хүжний гэрэлд ном унших уу? Эргэлзээтэй зүйлс олон байна. Гэхдээ олон улсад ардчилалаа хамгаалдаг, хүний эрхийг дээдэлдэг, олон тулгуурт гадаад бодлоготой, шударга ёсны төлөө тэмцдэг гэж харагддаг нэр нүүрээ барах хэрэг л гарах нь. Бүр эсвэл Владимир Путин ямар нэгэн шалтгаанаар бие төлөөлөчгөө явуулж мэднэ. Хэрэв ингэвэл хаа, хаанаа амар байгаа юм уг нь.

ОХУ-ын Ерөнхийлөгч Халх голын ялалтын 85 жилийн ойн ёслолд оролцох тухай асуудал аль 2023 оны сүүлээс яригдаж эхэлсэн. Гэвч тухайн үед дипломат шинж чанарын үүднээс хөрш улсынхаа төрийн тэргүүнийг урьсан гэж харж байлаа. Гэтэл ОХУ-ын төрийн мэдлийн мэдээллийн агентлагууд нь энэ айлчлал төлөвлөгдсөн тухай мэдээлсээр байна. Барууны хэвлэлүүд Монгол Улс энэ үүргээ биелүүлж чадах уу гэсэн байр суурьнаас хандаж байгаа бол ОХУ-ын хэвлэлүүд В.Путиныг Монгол Улсад баривчлах магадлал маш бага гэж харж байна. Чухамдаа аль нь ч байсан дунд сургуулийн захирлын томилгоог шүүмжилдэг, Элчин сайдын атташе согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодсон мэдээллийг эсэргүүцдэг, МҮОНТВ Ялалтын баярын парадыг дамжуулахгүй гэсний төлөө мэдэгдэл гаргадаг юм чинь Олон улсын эрүүгийн шүүхийн шийдвэрийг үл харгалзан “ахын ёсоор” айлчилж мэднэ. Тэглээ гээд бид яах учиртай билээ...