Мексикийн Оахака мужийн алдарт Митла сүмийн доор “Тамын арын хаалга” байгааг судлаач, археологичдын хамтарсан багийнхан олжээ. Энэ нээлтийг ашгийн бус Археологийн судалгаа, шинжилгээний төсөл, Мексикийн Түүх, антропологийн үндэсний хүрээлэн, Мехико хотын Үндэсний өөртөө засах их сургуулийнхны хамтран хэрэгжүүлж буй Лиобаа төслийн хүрээнд хийсэн байна.

Орчин үеийн техник, технологи ашиглан эртний хууч ярианы мөрөөр орж судалгаа явуулдаг Лиобаа төслийнхөн газар доорх ертөнцөд хүргэдэг нууц хаалганы талаарх домгийн үнэн эсэхийг тогтоохоор Митла сүмийн судалгааг эхлүүлсэн байна. Анх энэ талаар Доминиканы цаг тоолол хөтлөгч Франциско Де Бургоа 1674 онд бичиж үлдээжээ. Тухайн үед Испани санваартангууд газар доор байрлах сүмийн талаар сураг гаргасан түүхтэй.

Археологичдын судалгааны үеэр Теозопотланы санваартангууд, хаадын булш олдсоноос гадна газрын гүн рүү 90 орчим бээр сунасан гэж таамаглаж буй хонгилын чулуун хаалгыг олсон нь сонирхол татна. Ийнхүү санаанд багтамгүй нээлт хийсэн санваартнууд тамд хүрэх хаалга хэмээн үзээд газар доорх төөрдөг байшинг яаралтай битүүмжлэхийг үүрэгдсэнээс хойш ам дамжсан хууч ярианаас өөр мэдээллийн эх сурвалжгүй сураг тасарчээ. Харин хэдэн зууны дараа л Лиобаа төслийнхөн орчин үеийн дэвшилтэт технологи ашиглан мартагдсан нууцыг олж, судалж буй нь энэ юм.


Газрын гүнийг шинжлэх радар, цахилгаан эсэргүүцлийн томографи, чимээгээр тандагч томографийн тусламжтайгаар газар доорх шинэ нээлтийн зураглалыг гаргаж буй гэнэ. Ингэснээр Митла сүмийн доорх олон тооны агуй, хонгил бүхий байгууламжийн гурван хэмжээст загварчлалыг гаргана. Археологийн судалгаа, шинжилгээний төслийнхөн ирэх есдүгээр сард малтлагын ажилдаа эргэн орох ч “Тамын арын хаалга”-ыг цааш нь судлахдаа эргэлзэж байгаа гэв.